"Zmiana miejsca w strukturach" oznacza zniszczenie systemu leczenia bólu w warszawskim CO

System ten był budowany od 1986 r. (powstanie Poradni Przeciwbólowej), poprzez rok 1995 (powstanie Oddziału Badania Bólu i ustalenie zasad współpracy z hospicjum domowym i stacjonarnym - tzw. "model warszawski") po rok 2004 (powstanie Szpitalnego Zespołu Wsparcia). W 2009 r. Centrum Onkologii uzyskało certyfikat Europejskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ESMO) - "Ośrodek integrujący onkologię z opieką paliatywną". Przypomnę, że taki certyfikat mają jedynie dwie placówki w Polsce.

Chociaż jestem konsultantem wojewódzkim w dziedzinie medycyny paliatywnej na Mazowszu, nigdy nie uzyskałem informacji jak ma funkcjonować nowy system oraz w jaki sposób nowy oddział może zapewnić szkolenie specjalistów medycyny paliatywnej. W mojej opinii szkolenie to nie będzie już możliwe lub w najlepszym wypadku liczba szkolących się nie przekroczy 6. Do tej pory Zakład Anestezjologii zapewniał 10 miejsc specjalizacyjnych ( na całym Mazowszu jest ich 12).

Ze zdumieniem czytam o wdrażaniu przez nowy oddział "unikatowych", inwazyjnych metod leczenia bólu. Czy nie chodzi przypadkiem o opracowane przez dr Macieja Hilgiera, dr Janinę Pernak de Gast i przeze mnie, stosowane z powodzeniem w Centrum Onkologii od kilkunastu lub kilkudziesięciu lat neurolizy i termolezje kładu współczulnego lub stosowanie analgezji okołordzeniowej?

Nie mam wątpliwości, ze w nowo powstałym pododdziale "paliatywnym" pracują doświadczeni lekarze. Chodzi o 2 anestezjologów i jednego internistę zabranych z Zakładu Anestezjologii. Ilu z nich wykonuje wymienione wyżej zabiegi inwazyjnych metod leczenia bólu? Czy można budować system oparty na jednym lekarzu? Dla informacji podaję, że w Zakładzie Anestezjologii w momencie likwidacji OBB było 4 takich lekarzy oraz 3 osoby szkolące się.

Warto wskazać, dlaczego w Centrum Onkologii właśnie anestezjolodzy stworzyli i przez wiele lat z sukcesem prowadzili leczenie przeciwbólowe i medycynę paliatywną. Specyfika szpitala onkologicznego, a przede wszystkim potrzeby leczenia wspomagającego sprawiły, że w całej historii Instytutu, a szczególnie od lat 80. ub. w. anestezjolodzy włączeni byli w opiekę nad chorymi. Zorganizowano wszechstronny system leczenia przeciwbólowego, zarówno bólów pooperacyjnych jak i bólów przewlekłych, serwis wkłuć do żył centralnych oraz implantacji i obsługi "portów donaczyniowych", system szkolenia ustawicznego dla personelu całego szpitala z zakresu pomocy w przypadkach nagłych, były też próby zorganizowania "serwisu" żywieniowego.

Posiadanie własnej poradni oraz współpraca w tworzeniu, a później funkcjonowaniu Hospicjum Onkologicznego, umożliwiło wykorzystanie anestezjologów w lecznictwie otwartym, a nawet opiece domowej. Wypracowany został unikalny model działania anestezjologów w szpitalu onkologicznym. Unikalne było również zaangażowanie wszystkich anestezjologów jednocześnie w tradycyjną intensywną terapię i w medycynę paliatywną. W 2011 r. podczas Zjazdu Polskiego Towarzystwa Anestezjologów nasz zespół przedstawił koncepcję nowej dziedziny w anestezjologii - "onkoanestzjologię". Pod taką nazwą odbyła się cała sesja poświęcona wymienionym aktywnościom.

Wartość zespołu anestezjologów polegała też na tym, że codziennie i przez całą dobę byli obecni we wszystkich niemal oddziałach szpitala: w Centrum Onkologii w godzinach normalnej pracy pracowało ich ponad 20, w godzinach nocnych - 3 lekarzy dyżurnych, z których jeden dedykowany był leczeniu przeciwbólowemu i interwencjom na terenie całego szpitala. Takiej obsady specjalistów nie jest w stanie zapewnić żadna inna klinika. Stała obecność zespołu jest niesłychanie ważna dla chorych z najbardziej nasilonymi objawami.

Szczególnego komentarza wymaga likwidacja działalności Szpitalnego Zespołu Wsparcia. Daje się zauważyć, ze właśnie ten aspekt był najsilniej podkreślany w wypowiedziach pacjentów. Jest to o tyle znamienne, że taka forma działalności jest mało znana w Polsce, ale w szpitalu, w którym istniała, likwidacja Zespołu natychmiast jest odczuwalna dla chorych. O ile klinika lub oddział leczą jedynie osoby przebywające w tych jednostkach, to zespół wsparcia aktywnie działa na rzecz wszystkich pacjentów, także tych, którzy szpital opuszczają. To moja odpowiedź na "zwiększenie dostępności" do opieki paliatywnej w Centrum Onkologii, która miałaby nastąpić w wyniku działań "naprawczych".

Warto zwrócić uwagę, że właśnie tworzenie szpitalnych zespołów wsparcia we wszystkich ośrodkach onkologicznych w kraju, jako struktury niezbędnej, było pierwszoplanowym zadaniem realizowanym w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych w zakresie opieki paliatywnej. Kolejne zadania to: rozwijanie istniejących i tworzenie nowych struktur opieki paliatywnej w poszczególnych ośrodkach, zgodnie z indywidualnymi planami oraz dostosowanie wybranych ośrodków do realizacji programu ESMO i uzyskanie akredytacji tej organizacji.

Uzyskanie europejskiej akredytacji miało stanowić weryfikację, czy organizacja opieki onkologicznej odpowiada najlepszym wzorcom współczesnej onkologii oraz czy dany ośrodek może stanowić wzorzec dla innych i prowadzić nowoczesne szkolenie specjalistów. Wymagania ESMO postawione są bardzo wysoko i niezwykle trudno im sprostać, szczególnie w warunkach dużego szpitala pełniącego funkcje konsultacyjne dla całego kraju. Centrum Onkologii uzyskało taki certyfikat. System przedstawiony przez Centrum Onkologii bazował przede wszystkim na aktywności Zespołu Wsparcia i współpracujących z nim pielęgniarek onkologicznych pracujących w poszczególnych klinikach Centrum (tzw. liderki opieki paliatywnej). Dla liderek przygotowano specjalny system szkolenia z zakresu komunikacji, psychoonkologii, leczenia objawowego.

Akredytacja ESMO wygasła w 2012 r. Przy obecnym stanie opieki paliatywnej w Centrum Onkologii nietaktem byłoby wystąpienie o jej przedłużenie.