przeciwciała monoklonalne

(mAb – ang. Monoclonal AntiBodies) - zbiór przeciwciał, które wykazują jednakową swoistość względem danego antygenu i ewentualnie takie samo lub podobne powinowactwo. Nazwa wywodzi się stąd, że wszystkie takie przeciwciała są otrzymywane z jednego klonu limfocytów B.
Przeciwciała monoklonalne zostały otrzymane po raz pierwszy przez Cesara Milsteina oraz Georges'a Koehlera w 1975 roku. Są stosowane w diagnostyce w wielu metodach badawczych, próbuje się także stosować je w nowych metodach terapeutycznych, zwłaszcza dotyczących leczenia nowotworów.
Przeciwciała monoklonalne skierowane są przeciw komórkowym czynnikom wzrostu lub ich receptorom. Przeciwciało dopasowuje się do antygenu, blokując w ten sposób działanie danego czynnika, co w znaczący sposób zmniejsza aktywność komórki nowotworowej.
Przeciwciała monoklonalne są aktywne tylko w guzach, które posiadają na powierzchni komórek miejsca wiążące te przeciwciała. Nie wszystkie nowotwory wykazują taką aktywność. Bardzo dobrym przykładem jest tu rak piersi. Okazuje się, że 25-30% wszystkich raków piersi posiada wysoką aktywność genu nazwanego genem Her-2. Przeciw receptorowi Her-2 wykorzystuje się humanizowane przeciwciało monoklonalne Trasuzumab (Herceptyna). Zastosowanie Herceptyny w skojarzeniu z cytostatykami aktywnymi w raku piersi wzmacnia działanie cytostatyków i znacznie poprawia wyniki leczenia.
Kolejne przeciwciało monoklonalne, stosowane również w raku piersi, Bevacizumab (Avastin) skierowany jest przeciw naczyniowo-śródbłonkowemu czynnikowi wzrostu (VEGF) blokując w ten sposób sygnał do powstawania naczyń krwionośnych wokół guza. Komórka nowotworowa pozbawiona sieci naczyń obumiera.